Co jeść przed zawodami sportowymi: 7 brutalnych prawd, które zmienią twój wynik

W świecie sportu każdy szuka przewagi. Jedni liczą na nowoczesne technologie, inni na tytaniczną pracę, ale to, co ląduje na talerzu przed zawodami, potrafi przesądzić o sukcesie albo spektakularnej porażce. "Co jeść przed zawodami sportowymi?" – to pozornie proste pytanie, które wywołuje więcej kontrowersji niż niejeden dopingowy skandal. Prawda jest taka, że większość sportowców popełnia kardynalne błędy właśnie tuż przed samym startem. Przekonania, które powtarza się jak mantrę w szatni, nie wytrzymują zderzenia z twardymi danymi i badaniami naukowymi. Ten artykuł rozbija mity na kawałki, obnaża niewygodne prawdy i pokazuje, jak naprawdę wygląda dieta przed zawodami – bez ściemy, bez modnych trendów, z brutalną szczerością i poparciem najnowszych faktów. To przewodnik dla tych, którzy mają dość powielanych frazesów i chcą osiągnąć więcej – nie tylko dzięki ciężkim treningom, ale przede wszystkim świadomym wyborom żywieniowym przed startem.

Mit czy fakt? Najpopularniejsze przekonania o jedzeniu przed zawodami

Dlaczego wszyscy powtarzają to samo?

Przed zawodami sportowymi szatnia huczy od "złotych" rad. Każdy, kto choć raz uczestniczył w takich rozmowach, wie, jak łatwo ulec presji grupy i powtarzać obiegowe mądrości. Skąd bierze się ten festiwal powtarzalnych przekonań? Odpowiedź jest prosta – wygoda, przyzwyczajenie i brak rzetelnej edukacji żywieniowej. Niestety, gdy stawką jest wynik lub zdrowie, powtarzanie frazesów może być zgubne.

• Większość rad pochodzi z dawnych lat, często przekazywanych z ust do ust, bez sprawdzenia ich naukowej aktualności.
• Zawodnicy powielają zachowania doświadczonych kolegów, zakładając, że to, co działało kiedyś, nadal jest skuteczne.
• Brak konsultacji z dietetykiem sportowym powoduje, że mity rosną w siłę, a merytoryczna wiedza ginie pod lawiną anegdot.
• Ostatnia rzecz, na jaką wielu ma czas w przedstartowym stresie, to weryfikacja faktów – łatwiej zaufać "sprawdzonym" radom niż samemu zgłębiać temat.
• Często zapomina się, że to, co działa na jednego, może zaszkodzić drugiemu – stąd ważne jest indywidualne podejście i obserwacja własnych reakcji organizmu.

Tak powstaje błędne koło powielania tych samych schematów. Gdy jednak przyjrzeć się bliżej, okazuje się, że większość z nich jest po prostu nieprawdziwa.

Największe mity i ich konsekwencje

Każdy sportowiec słyszał je co najmniej raz. "Zjedz dużo białka, to będziesz silniejszy", "Odstaw węglowodany, bo są złe", "Na czczo trenuje się najlepiej" – lista jest długa, a skutki tych mitów bywają opłakane. Przyjrzyjmy się kilku najczęstszym przekonaniom:

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Akademia Prince, Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, 2024

"Najgorsze błędy przed zawodami to eksperymentowanie z nowymi produktami i słuchanie niesprawdzonych rad. Liczy się indywidualizacja i doświadczenie własnego ciała." — dr Anna Kowalczyk, dietetyk sportowy, Feldman Nutrition, 2024

Co naprawdę mówi nauka?

Nauka nie pozostawia złudzeń: stawką jest nie tylko wynik, ale i zdrowie. Oto, co wynika z badań z ostatnich lat:

1. Węglowodany to podstawa – ładowanie węglowodanami (7-10 g/kg masy ciała/dzień) zwiększa zapasy glikogenu i realnie poprawia wydolność (Decathlon, 2023).
2. Białko przed startem? Umiarkowanie! Około 50 g/dzień na tydzień przed zawodami, by nie przeciążać organizmu (Akilex Sportswear, 2024).
3. Nawodnienie jest krytyczne – regularne picie wody, ograniczenie nadmiaru płynów dzień przed startem (Feldman Nutrition, 2024).
4. Ostatni posiłek: 2-4 godziny przed zawodami, bogaty w łatwo przyswajalne węglowodany (1-4 g/kg masy ciała).
5. Indywidualizacja – prowadzenie dziennika żywieniowego i konsultacje z dietetykiem sportowym to must-have, a nie luksus.

Nie ma dróg na skróty. Sztuka polega na balansie, znajomości własnego ciała i stosowaniu tego, co sprawdzone naukowo, a nie tylko powtarzane przez kolegów z klubu.

Polska szkoła czy światowe trendy? Kultura jedzenia przed startem

Tradycyjne polskie posiłki przed zawodami

Kiedy mowa o przygotowaniach do zawodów, polska szkoła żywienia wciąż opiera się na solidnych, znanych od pokoleń potrawach. "Co jeść przed zawodami sportowymi?" – w Polsce odpowiedź to często klasyka: makaron z dżemem, kanapki z białym serem, czy tradycyjny rosół. Takie podejście ma swoje zalety – sprawdzone produkty, niska szansa na niespodzianki żołądkowe, znajomy smak, który pomaga zwalczyć stres. Ale czy to wystarczy w erze globalizacji i nowych trendów odżywiania?

Chociaż polska kuchnia jest zasobna w produkty naturalne i proste, często brakuje w niej nowoczesnych rozwiązań, które wykorzystuje Zachód. Jednak dla wielu polskich sportowców silne są wartości: swojskość, przewidywalność i "nie kombinowanie" tuż przed startem. To daje spokój ducha, którego nie zagwarantuje nawet najbardziej modny superfood.

Jak jedzą na Zachodzie i co możemy z tego wyciągnąć?

Światowe trendy mocno odróżniają się od polskiej tradycji. Na zachodzie króluje indywidualizacja i technologia. Sportowcy coraz częściej sięgają po plany żywieniowe przygotowywane przez AI i dietetyków klinicznych, korzystają z aplikacji śledzących mikroskładniki, a w menu pojawiają się nie tylko klasyczne makarony, ale i bataty, quinoa, komosa ryżowa, awokado czy egzotyczne owoce.

• Duży nacisk na ładowanie węglowodanami i kontrolę poziomu glikogenu – zwłaszcza w sportach wytrzymałościowych.
• Staranna selekcja produktów – nowoczesne menu opiera się na tzw. "sprawdzonych pewniakach", które zawodnik testuje już na długo przed startem.
• Użycie produktów łatwostrawnych, o niskim indeksie tłuszczu i błonnika, by zminimalizować ryzyko problemów żołądkowych.
• Włączenie "superfoods" takich jak jagody goji, nasiona chia, czy spirulina, które zwiększają wartość odżywczą posiłku.
• Rozwijanie świadomości, że indywidualizacja menu jest kluczowa i to, co działa u mistrza olimpijskiego z USA, niekoniecznie sprawdzi się u polskiego juniora.

Zachodni sportowcy podkreślają, że to właśnie testowanie i personalizacja jadłospisu, a nie ślepe podążanie za trendami, daje im przewagę na starcie.

Czy lokalne tradycje mają przewagę?

Odpowiedź nie jest oczywista. Według najnowszych analiz, skuteczność lokalnych zwyczajów zależy od tego, czy są oparte na doświadczeniu, czy na mitach. Tradycja daje psychologiczny komfort, ale nie zwalnia z obowiązku dostosowania się do wymagań współczesnego sportu.

"Kuchnia lokalna jest dla nas bazą – ale nie świętością. To, co działa w rodzinnych stronach, może nie mieć sensu podczas startu w upale na drugim końcu Europy."
— trener Bartosz Malicki, wywiad własny na podstawie doświadczeń polskiej kadry lekkoatletycznej

Prawdziwą przewagą jest umiejętność łączenia tego, co swojskie, z nowoczesnym podejściem do żywienia. Tylko w ten sposób sportowiec jest przygotowany zarówno fizycznie, jak i mentalnie na wyzwania zawodów.

Czas to wszystko: Kiedy jeść, a kiedy… odpuścić

Optymalne okno czasowe przed zawodami

To, jak długo przed startem zjemy ostatni posiłek, decyduje o wielu rzeczach: trawieniu, poziomie energii, uniknięciu dyskomfortu żołądkowego czy tzw. "ciężkości nóg". Według najnowszych rekomendacji:

Źródło: Opracowanie własne na podstawie FitDietetyk.pl, 2024

Warto pamiętać, że optymalne okno czasowe jest bardzo indywidualne – niektórzy potrzebują 3 godzin na strawienie dużego posiłku, inni funkcjonują lepiej po szybkiej przekąsce na 90 minut przed startem.

Ile godzin przed startem — zależności od dyscypliny

Nie każda dyscyplina rządzi się tymi samymi prawami. To, co sprawdza się u biegacza, niekoniecznie zadziała u piłkarza czy pływaka. Oto kluczowe zależności:

1. Sporty wytrzymałościowe (biegacze, triathloniści): Ostatni duży posiłek 3-4 godziny przed startem, przekąska 60-90 minut przed.
2. Sporty zespołowe (piłka nożna, koszykówka): Lekka przekąska na 2 godziny przed meczem, by nie przeciążyć żołądka.
3. Sporty siłowe (podnoszenie ciężarów): Posiłek główny nawet do 5 godzin przed, przekąska na 1-1,5 godziny przed próbą.
4. Sztuki walki: Ostatni posiłek 2-3 godziny przed, ważne jest unikanie produktów wywołujących wzdęcia.

Każda dyscyplina wymaga innego podejścia do timing'u, a testowanie w trakcie treningów to podstawa zminimalizowania ryzyka błędu w dniu startu.

Dlaczego timing jest kluczowy?

Niewłaściwy timing posiłków oznacza: ospałość, niestrawność, spadek wydolności, a w skrajnych przypadkach nawet konieczność zejścia z trasy. Gdy presja jest największa, nie można pozwolić sobie na chaos w trawieniu. Optymalne rozplanowanie jedzenia przed startem to nie fanaberia, tylko realna przewaga.

Badania pokazują, że na przestrzeni lat to właśnie timing, a nie ilość białka czy egzotyczne składniki, najczęściej dzielą zwycięzców od tych, którzy "przepadli" przez skurcze czy odwodnienie.

Co jeść przed zawodami sportowymi: Składniki, których nie doceniasz

Węglowodany, białko czy tłuszcz?

Odpowiedź nie jest już tak jednoznaczna, jak jeszcze kilka lat temu. Badania z ostatnich sezonów pokazują, że klucz leży w proporcjach i jakości – nie ilości.

Właściwe proporcje tych składników zapobiegają nagłym spadkom energii i minimalizują ryzyko "katastrofy żołądkowej" na trasie.

Superfoods, o których nie mówi trener

Choć trenerzy rzadko o nich wspominają, niektóre produkty mogą subtelnie, acz skutecznie poprawić efektywność organizmu tuż przed startem:

• Jagody goji – naturalny antyoksydant, wspiera odporność podczas stresu startowego.
• Nasiona chia – źródło kwasów omega-3, poprawiają nawilżenie organizmu i wydłużają uczucie sytości.
• Burak – bogaty w azotany, poprawia transport tlenu i może zmniejszać zmęczenie.
• Komosa ryżowa (quinoa) – lekkostrawne źródło białka i węglowodanów, idealne na śniadanie przed startem.
• Imbir – łagodzi nudności i pomaga przy problemach żołądkowych.

Warto uwzględniać je w menu, ale tylko po wcześniejszym przetestowaniu podczas treningów. Zaskakiwanie żołądka nowościami tuż przed startem to prosta droga do niepowodzenia.

Co unikać za wszelką cenę

Nie wszystko, co wydaje się zdrowe, sprawdzi się przed zawodami. Oto lista zakazanych produktów i zachowań:

• Ciężkostrawne, tłuste potrawy (fast foody, smażone mięso, sery dojrzewające) – ryzyko uczucia ciężkości, refluksu.
• Produkty z dużą ilością błonnika (warzywa strączkowe, pełnoziarniste pieczywo) – wzdęcia, biegunki.
• Słodycze z dużą ilością tłuszczu i syropu glukozowo-fruktozowego – nagłe skoki i spadki energii.
• Eksperymenty z nowymi produktami – nieprzewidywalna reakcja organizmu.
• Nadmiar suplementów i napojów energetycznych – mogą wywołać efekt odwrotny do zamierzonego.

W dniu startu liczy się przewidywalność i bezpieczeństwo – nie czas na żywieniowe eksperymenty.

Hydratacja: Najbardziej lekceważony aspekt

Co pić przed startem?

Picie odpowiednich płynów przed zawodami to wciąż niedoceniany gamechanger. Oficjalne zalecenia są bezlitosne dla mitów: regularnie nawadniaj organizm przez cały tydzień, ale na dzień przed startem nie przesadzaj z ilością.

Najlepszy wybór to czysta woda, ewentualnie naturalne soki rozcieńczone wodą. Izotoniki mają sens tylko podczas długotrwałego wysiłku, a kawa czy napoje energetyczne mogą przynieść więcej szkody niż pożytku, jeśli organizm nie jest do nich przyzwyczajony.

Czy izotoniki to ściema?

To pytanie wraca jak bumerang. Część sportowców przysięga na ich skuteczność, inni unikają jak ognia. Co mówią eksperci?

"Izotoniki mają sens jedynie podczas wysiłku powyżej 60 minut. Wcześniej wystarczy woda i dobrze skomponowana dieta. Nadużywanie izotoników przed startem może rozregulować gospodarkę elektrolitową." — dr Łukasz Nowak, specjalista ds. żywienia sportowego, Decathlon, 2023

Rzetelna wiedza zamiast marketingowych sloganów – to klucz do sukcesu.

Sygnały odwodnienia, które ignorujesz

Odwodnienie nie zawsze objawia się pragnieniem. Są bardziej podstępne symptomy, które zbyt często są bagatelizowane:

• Ból głowy i rozdrażnienie już na kilka godzin przed startem.
• Zmniejszona ilość oddawanego moczu lub jego ciemna barwa.
• Suchość skóry i ust – jasny sygnał alarmowy.
• Spadek koncentracji i lekka dezorientacja.
• Skurcze mięśni nawet podczas rozgrzewki.

Ignorowanie tych znaków to prosta droga do "odcięcia prądu" w kluczowym momencie rywalizacji. Regularne nawadnianie – nie tylko tuż przed startem – jest niepodważalnym fundamentem sukcesu.

Nie każdy sport, to samo jedzenie: Personalizacja posiłków

Biegacze vs. piłkarze — różne potrzeby

Wbrew temu, co mówią uniwersalne poradniki, każda dyscyplina sportowa wymaga innej strategii żywieniowej. Spójrzmy na konkretne różnice:

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Decathlon, 2023, Akilex Sportswear, 2024

Wniosek jest prosty: kopiowanie jadłospisu znajomego z innej dyscypliny może nie tylko nie pomóc, ale wręcz zaszkodzić.

Dieta roślinna a starty sportowe

Coraz więcej sportowców wybiera dietę roślinną – nie tylko z powodów ideologicznych, ale też zdrowotnych. Obawy o brak energii lub niedobory są jednak mocno przesadzone, jeśli dieta jest dobrze zbilansowana.

Kluczowe jest dostarczenie odpowiedniej ilości białka roślinnego, żelaza oraz witaminy B12. Dobrze zaplanowana dieta roślinna przed zawodami nie tylko nie osłabia organizmu, ale – według niektórych badań – może wręcz poprawić wydolność i szybkość regeneracji. Ważna jest konsultacja z dietetykiem, by uniknąć błędów w planowaniu.

Nietolerancje pokarmowe — nie taki diabeł straszny

W dobie coraz powszechniejszych nietolerancji, temat spersonalizowanej diety nabiera wyjątkowego znaczenia. Co radzą eksperci?

• Prowadź dziennik żywieniowy, by łatwo identyfikować produkty wywołujące niepożądane reakcje.
• Testuj menu na długo przed zawodami – to nie czas na eksperymenty tuż przed startem.
• Stawiaj na produkty naturalne, jak najmniej przetworzone.
• Zawsze miej przy sobie sprawdzone przekąski "awaryjne", które bezpiecznie zjesz w razie nagłej potrzeby.
• Konsultuj się z dietetykiem sportowym, który pomoże zaplanować menu zgodnie z twoimi ograniczeniami.

Personalizacja to nie tylko fanaberia – to jedyna droga do pewności, że w dniu zawodów nie zaskoczy cię nieprzewidziana reakcja organizmu.

Case study: Jak polscy sportowcy łamią schematy

Nieoczywiste rytuały przed startem

Niektórym wystarczy klasyka: makaron, pieczywo, banan i woda. Inni idą pod prąd i stosują własne, nieoczywiste rytuały. Przykład? Jeden z czołowych polskich biegaczy długodystansowych przez lata przed startem jadł... domowe pierogi z ziemniakami, twierdząc, że to daje mu "poczucie pełni i spokoju".

Z kolei reprezentantka Polski w pływaniu zawsze sięga po kostkę gorzkiej czekolady na godzinę przed wejściem do wody, mimo że większość trenerów zaleca unikanie czekolady przed zawodami. Efekt? Indywidualne podejście sprawia, że czuje się pewniej i nie wpada w panikę.

Historie sukcesów i spektakularnych wpadek

"Próbowałem eksperymentować z modnymi superfoodami tuż przed startem. Zamiast energii dostałem skurczu już na pierwszym kilometrze. Od tej pory trzymam się sprawdzonych produktów i własnych nawyków." — Paweł Zieliński, maratończyk, cytat z wywiadu dla Feldman Nutrition, 2024

Takich historii jest więcej – zarówno spektakularnych sukcesów po zmianie nawyków, jak i bolesnych porażek po ślepym podążaniu za modą.

Czego możemy się nauczyć z porażek?

1. Nie eksperymentuj tuż przed zawodami – testuj menu podczas treningów.
2. Słuchaj własnego organizmu, nie zawsze "najlepsze" rozwiązanie z internetu zadziała u ciebie.
3. Konsultuj się z dietetykiem sportowym, który pomoże zoptymalizować dietę pod kątem twoich indywidualnych potrzeb.
4. Bądź przygotowany na awarię – miej alternatywę na wypadek nieprzewidzianych reakcji organizmu.
5. Ucz się na błędach, nie powielaj ich – prowadź dziennik i analizuj swoje reakcje po każdym starcie.

Porażki to nie koniec świata, ale szansa na wyciągnięcie wniosków, które w przyszłości dadzą realną przewagę.

Technologia na talerzu: Jak AI zmienia planowanie posiłków

Czy dietetyk.ai to gamechanger?

Jeszcze kilkanaście lat temu dieta sportowca planowana była "na wyczucie" i na podstawie doświadczeń starszych kolegów. Dziś do gry weszła technologia i platformy takie jak dietetyk.ai, które oferują spersonalizowane porady żywieniowe, analizując dane i nawyki użytkownika w czasie rzeczywistym.

Dzięki temu sportowiec nie tylko unika przypadkowości, ale realnie przewiduje, jak poszczególne produkty wpłyną na jego samopoczucie i wydolność w dniu zawodów. To przewaga, której nie daje żaden "tradycyjny" poradnik.

Personalizowane menu w praktyce

Co oznacza personalizacja w erze AI i zaawansowanych algorytmów?

Dzięki temu sportowiec zyskuje pewność i bezpieczeństwo, bez konieczności godzinnego studiowania naukowych artykułów.

Jak nie zgubić się w gąszczu aplikacji?

Technologia to ogromne ułatwienie, ale łatwo się w niej zatracić. Oto, co warto mieć na uwadze:

• Wybieraj narzędzia zweryfikowane przez środowisko sportowe – nie każda aplikacja jest tak dokładna jak dietetyk.ai.
• Regularnie aktualizuj swoje dane i nawyki w systemie – tylko wtedy algorytm "uczy się" twojego organizmu.
• Nie polegaj wyłącznie na technologii – słuchaj własnego ciała i konsultuj się z ekspertami.
• Sprawdzaj źródła informacji – unikaj aplikacji, które nie podają podstaw naukowych swoich rekomendacji.
• Bądź otwarty na zmiany, ale sprawdzaj je podczas treningów, a nie tuż przed najważniejszym startem.

Technologia to narzędzie, nie substytut doświadczenia. Umiejętne łączenie obu światów to klucz do optymalizacji wyników.

Ryzyka, których nie przewidzisz: O czym nikt nie mówi

Przejedzenie i inne błędy last minute

Wielu sportowców, w ostatniej chwili poddanych presji lub strachu przed spadkiem energii, popełnia te same błędy. Oto lista najczęstszych "grzechów":

• Przejedzenie się na kilka godzin przed startem w obawie przed głodem – skutkuje to ospałością i ciężkością żołądka.
• Picie zbyt dużej ilości płynów tuż przed startem – prowadzi do częstych wizyt w toalecie i rozregulowania gospodarki wodno-elektrolitowej.
• Sięganie po energetyki i suplementy "na ostatnią chwilę" – ryzyko gwałtownego wzrostu i spadku energii.
• Bagatelizowanie objawów stresu żołądkowego – udawanie, że "przejdzie samo" bywa zgubne.
• Brak planu awaryjnego na wypadek nagłej niedyspozycji.

Każdy z tych błędów może zniweczyć miesiące przygotowań, dlatego planowanie i trzymanie się sprawdzonego menu jest kluczowe.

Suplementy — pomoc czy pułapka?

"Suplementacja przed zawodami powinna być oparta wyłącznie na wskazaniach i testowana na długo przed startem. Magia szybkich 'dopalaczy' istnieje tylko w marketingu, nie w rzeczywistości sportowej." — dr Katarzyna Jankowska, dietetyk sportowy, Akilex Sportswear, 2024

Nie ma drogi na skróty – tylko przemyślana suplementacja, oparta o realne potrzeby organizmu, daje szansę na sukces bez efektów ubocznych.

Jak zabezpieczyć się przed katastrofą?

1. Testuj każdy element menu podczas treningów, a nie tuż przed startem.
2. Prowadź dziennik żywieniowy – analizuj reakcje po każdym starcie i treningu.
3. Konsultuj się regularnie z dietetykiem sportowym.
4. Unikaj radykalnych zmian w diecie na tydzień przed zawodami.
5. Miej przygotowany plan awaryjny na wypadek problemów żołądkowych – np. sprawdzone przekąski, leki zgodne z przepisami.

Te proste kroki mogą uratować start, na który pracowałeś miesiącami.

Twój plan: Praktyczne wskazówki i checklisty na ostatnią prostą

Przykładowe menu na różne typy zawodów

Źródło: Opracowanie własne na podstawie analizy zaleceń dietetycznych Decathlon, 2023, Feldman Nutrition, 2024

Checklist: Czy twój plan jest gotowy?

1. Sprawdzone produkty – nic nowego na ostatnią chwilę.
2. Zapisany plan posiłków i przekąsek na całą dobę przed startem.
3. Odpowiednio dobrana ilość węglowodanów (7-10 g/kg masy ciała).
4. Zredukowana ilość błonnika i tłuszczu w ostatnich 24h.
5. Przetestowane napoje i przekąski – zarówno przed, jak i podczas zawodów.
6. Przygotowana "awaryjna" przekąska na wypadek problemów żołądkowych.
7. Monitorowanie nawodnienia – kolor moczu, samopoczucie, regularność picia małych porcji wody.

Tylko kompleksowe przygotowanie daje pewność, że w dniu zawodów nie zaskoczy cię nic poza własnymi ambicjami.

Kluczowe wnioski — co zapamiętać na zawsze?

• Węglowodany są fundamentem diety przed zawodami – nie wierz mitom.
• Każdy sportowiec potrzebuje indywidualnego podejścia, nie uniwersalnych rozwiązań.
• Testuj wszystko podczas treningów, nie eksperymentuj w dniu startu.
• Nawodnienie jest tak samo ważne jak sam posiłek.
• Nowoczesne technologie i AI pomagają planować dietę, ale nie zastąpią zdrowego rozsądku i doświadczenia.
• Prowadź dziennik żywieniowy i analizuj swoje reakcje – to najprostsza droga do sukcesu.
• Największe błędy wynikają z presji i pośpiechu – planuj, miej alternatywy i trzymaj się tego, co sprawdzone.

Na koniec warto podkreślić: sukces na zawodach zaczyna się nie na linii startu, ale... przy stole. To, co jesz, jak pijesz i jak planujesz każdy szczegół, zdecyduje, czy wyprzedzisz rywali tylko na pierwszych metrach, czy utrzymasz przewagę aż do samej mety. Jeśli chcesz wiedzieć więcej, sprawdź dietetyk.ai – bazę wiedzy i praktycznych rozwiązań dla świadomych sportowców.